آیا چای برای کودکان مضر است؟ پاسخ به این سؤال بستگی به سن کودک، مقدار، غلظت و زمان مصرف دارد؛ نه اینکه چای به‌خودی‌خود سمی یا ممنوع باشد. چای حاوی کافئین، تانن، پلی‌فنول و مقدار کمی فلوراید است؛ ترکیباتی که در بزرگسالان معمولاً بی‌خطر هستند، اما در بدن کودکان تأثیر متفاوتی دارند. چای سوفیا، با برگ‌های خالص و بدون افزودنی، چای باکیفیتی است که در بسیاری از خانه‌های ایرانی مصرف می‌شود.
کافئین در کودکان کندتر دفع می‌شود و تانن‌ها جذب آهن را کم می‌کنند؛ دو نکته‌ای که در سنین رشد اهمیت بیشتری پیدا می‌کنند. با این حال، یک فنجان کوچک چای خیلی رقیق در روز برای کودکان بالای ۷–۸ سال، در اکثر موارد مشکلی ایجاد نمی‌کند.
آیا چای برای کودکان مضر است؟ در مقدار کم و رقیق، معمولاً خیر؛ اما مصرف غلیظ، زیاد و روزانه توصیه نمی‌شود.
مقدار کافئین و حد مجاز برای کودکان
یک فنجان معمولی چای حدود ۲۰–۵۰ میلی‌گرم کافئین دارد. آکادمی اطفال آمریکا و سازمان بهداشت جهانی برای کودکان زیر ۱۲ سال حداکثر ۲.۵ میلی‌گرم کافئین به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز را مجاز می‌دانند. یعنی یک کودک ۲۵ کیلویی می‌تواند حدود ۶۰–۶۵ میلی‌گرم کافئین دریافت کند؛ یعنی تقریباً یک فنجان چای رقیق یا دو فنجان خیلی رقیق.
کافئین در کودکان سریع‌تر جذب و کندتر دفع می‌شود، بنابراین اثر تحریکی آن طولانی‌تر است. بی‌قراری، مشکل خواب، افزایش ضربان قلب یا اضطراب خفیف از عوارض مصرف بیش از حد است. به همین دلیل بسیاری از متخصصان تا ۵–۶ سالگی کافئین را نزدیک به صفر توصیه می‌کنند.
کافئین مهم‌ترین عامل محدودکننده در مصرف چای برای کودکان است.
تانن‌ها و تأثیر آن روی جذب آهن
تانن‌های چای با آهن غیرهم (آهن موجود در سبزیجات، غلات و حبوبات) ترکیب شده و جذب آن را در روده تا ۵۰–۷۰٪ کاهش می‌دهند. کودکان در سنین رشد به آهن بیشتری نیاز دارند و کم‌خونی فقر آهن در ایران شایع است؛ به‌خصوص در دختران و کودکان با رژیم غذایی محدود.
اگر کودک چای غلیظ را همراه غذا یا بلافاصله بعد از آن بنوشد، جذب آهن همان وعده به‌شدت کم می‌شود. این اثر در کودکان با ذخیره آهن پایین می‌تواند در طولانی‌مدت مشکل‌ساز باشد. راه‌حل ساده این است که چای حداقل یک ساعت قبل یا بعد از غذا داده شود.
فاصله زمانی، بهترین راه کاهش اثر تانن روی آهن است.
خواب کودکان و زمان مصرف چای
کافئین حتی در مقدار کم می‌تواند ساعت خواب کودکان را به تأخیر بیندازد یا خواب را سبک‌تر کند. کودکانی که بعد از ساعت ۴–۵ عصر چای می‌نوشند، اغلب دیرتر به خواب می‌روند یا در نیمه‌شب بیدار می‌شوند.
اختلال خواب در طولانی‌مدت روی رشد مغزی، تمرکز در مدرسه و سیستم ایمنی اثر منفی دارد. بسیاری از والدین پس از حذف چای عصر متوجه بهبود کیفیت خواب فرزندشان شده‌اند.
بهتر است چای بعد از ظهر یا شب به کودکان داده نشود.
اسیدیته، شکر و سلامت دندان
چای به‌طور طبیعی اسیدی است (pH حدود ۵) و اگر با شکر یا نبات زیاد مصرف شود، خطر پوسیدگی دندان را افزایش می‌دهد. جرعه‌جرعه نوشیدن چای شیرین باعث می‌شود دندان‌ها مدت طولانی در معرض اسید و قند قرار بگیرند.
استفاده از نی، شستن دهان با آب بعد از چای و محدود کردن شکر کمک می‌کند این خطر کاهش یابد. دندان‌های شیری و دائمی کودکان به اسید و قند حساس‌تر هستند.
سلامت دندان یکی از نگرانی‌های واقعی در مصرف چای شیرین کودکان است.
خطر کم‌آبی و نوشیدن بیش از حد چای
چای خاصیت ادرارآور ملایمی دارد و در مقدار زیاد می‌تواند تعادل مایعات را مختل کند. کودکان به دلیل سطح فعالیت بالا و وزن کمتر، سریع‌تر دچار کم‌آبی خفیف می‌شوند.
اگر کودک به جای آب، چای زیاد بنوشد (به‌خصوص در فصل گرما)، ممکن است علائم خستگی، سردرد یا کاهش تمرکز پیدا کند. آب و شیر همچنان بهترین نوشیدنی برای تأمین مایعات کودکان هستند.
آیا چای برای کودکان مضر است؛ سن مناسب و مقدار پیشنهادی
تا قبل از ۴–۵ سالگی بهتر است چای داده نشود. از ۵–۷ سالگی، هفته‌ای ۱–۲ بار یک فنجان خیلی کوچک و خیلی رقیق قابل قبول است. از ۸–۱۰ سالگی، یک فنجان کوچک رقیق در روز معمولاً مشکلی ایجاد نمی‌کند.
چای باید آن‌قدر رقیق باشد که رنگش خیلی کم‌رنگ باشد؛ می‌توانید از تفاله دوم یا سوم قوری استفاده کنید. هرچه کودک بزرگ‌تر شود، تحمل کافئین و تانن هم بیشتر می‌شود.
شروع تدریجی و با احتیاط، بهترین روش است.
جایگزین‌های بدون کافئین و مفید
شیر کم‌چرب، دوغ بدون گاز، آب‌میوه طبیعی رقیق، دمنوش بابونه، نسترن، به‌لیمو یا رازیانه گزینه‌های بهتری برای کودکان هستند. این نوشیدنی‌ها مایعات و مواد مغذی تأمین می‌کنند بدون عوارض کافئین یا تانن.
کودک با طعم‌های ملایم و طبیعی عادت می‌کند و بعداً کمتر به سمت چای غلیظ یا نوشابه می‌رود. این جایگزین‌ها در فرهنگ ایرانی هم کاملاً جا افتاده‌اند.
جایگزین‌های سالم، اولویت اول برای کودکان هستند.
فرهنگ خانواده و مصرف گاه‌به‌گاه
در بسیاری از خانه‌های ایرانی، چای بخشی از مهمان‌نوازی و دورهمی است. دادن یک استکان خیلی کوچک و رقیق به کودک در مهمانی یا جمع خانوادگی، اگر گاه‌به‌گاه باشد، معمولاً مشکلی ایجاد نمی‌کند.
مهم این است که به عادت روزانه تبدیل نشود و کودک یاد بگیرد آب و نوشیدنی‌های بدون کافئین اولویت هستند. تعادل فرهنگی و علمی با هم ممکن است.
مصرف گاه‌به‌گاه در جمع خانوادگی قابل قبول است.
چای سوفیا: طعم اصیل، همیشه همراه
چای سوفیا از بهترین برگ‌های مرغوب مزارع معتبر جهان تهیه می‌شود و با فرآیند دقیق و بدون هیچ افزودنی مصنوعی به دست شما می‌رسد. عطر گرم، رنگ شفاف و طعم گس واقعی آن، همان چیزی است که یک چای خوب را از بقیه جدا می‌کند؛ طعمی که از اولین جرعه تا آخر فنجان یکنواخت و دلچسب باقی می‌ماند.
چای سوفیا در قوطی فلزی عرضه می‌شود تا تازگی و کیفیتش تا آخرین قاشق حفظ شود. از صبح زود که نیاز به یک فنجان پر انرژی دارید تا شب‌های طولانی که دور هم هستید، سوفیا همیشه همان طعم آشنا و مطمئنی را به شما می‌دهد که سال‌هاست در خانه‌های ایرانی جاری است.
